آزادکوه نام یکی از بلندترین قله‌های البرز مرکزی در استان مازندران است. این قله در جنوب روستای نسن ( Nesen ) و جنوب‌غربی روستای کلاک بالا ( kelak ) از توابع شهرستان نور در استان مازندران قرار دارد.
به صورت کلی چهار مسیر برای صعود به قله وجود دارد. رایجترین و نزدیکترین مسیر صعود به قله آزادکوه از روستای کلاک واقع در شمال‌شرق قله صورت می‌گیرد. این کوه تنها از طریق یال جنوبی به دیگر قلل منطقه البرزمرکزی متصل است.
ارتفاع قله آزادکوه یا به قولی شاهزاده کج گردن 4355 متر است. این قله صخره‌ای بزرگ و چهارمین قله مرتفع البرز مرکزی پس از دماوند و علم‌کوه و خلنو در سلسله جبال البرز است و در ناحیه کوهستانی نور کجور قرار دارد.
موقعیت جغرافیایی قله آزادکوه
بر خلاف اکثر دیگر قله‌های البرز که توسط یال‌های مرتفع به قله‌های اطراف خود زنجیر می‌شوند آزاد کوه قله‌ای آزاد، منفرد و مغرور است که بر فراز دره‌های عمیقِ اطراف قد برافراشته است.
این قله مخروطی، تنها از طریق یال جنوبی به دیگر قلل منطقه البرز مرکزی متصل است، جناح غربی، شمالی و شرقی این قله را دیواره‌های بلندی تشکیل داده است. شمال آزادکوه جاده یوش – بلده و آبادی‌های کلاک، نسن، میناک و پیل، غرب آن دره نسن، جنوب غرب آن قله سوتک و کمانکوه، جنوب آن خط‌الرأس خلنو به کمانکوه و شرق آن روستای ناحیه قرار گرفته است.
آزادکوه در محدوده شهرستان نور که به وسیله گردنه چورن، قله سرماهو و گردنه سرماهو به شکل خط‌الرأس نعلی شکل در جهت شرق، جنوب و غرب به قله یخچال و کمانکوه به خط رأس متصل است و از دیگر جهات آزاد است.
علت نامگذاری آزادکوه
آزادکوه را از هر زاویه‌ای نگاه کنید، به شاهزاده‌ای نجیب و زیبا می‌ماند، که سر خود را کج کرده است و متواضعانه دامنه‌ها و دشت‌های فراخ زیر پایش را می‌نگرد. از این رو آن را شاهزاده گردن‌کج البرز مرکزی نامیده‌اند.
اسم آزادکوه توسط محلیان ساکن اطراف برای این کوه گذاشته شده است و شاید دلیل این نامگذاری این باشد که این کوه به صورت مخروطی بوده و با ارتفاعات اطراف ارتباطی ندارد. علت نامگذاری با نام ” شاهزاده کج گردن ” هم کج بودن این کوه به سمت شمال است.
مسیرهای صعود به قله آزادکوه
به صورت کلی برای صعود چهار مسیر وجود دارد.
- مسیر شمال شرق که رایجترین و نزدیکترین مسیر صعود به قله است و از ده کلاک بالا آغاز می‌شود و با عبور از گردنه چورن به قله می‌رسد.
- مسیر جنوب غرب که طولانی‌ترین مسیر است و از روستای وارنگه رود آغاز می‌شود و پس از پیمایش دره وارنگه رود وارد دره شیر کمر و دشت سوتک می‌شود و با عبور از گردنه سوتک و دشت کمانکوه از طریق گردنه چورن به قله می‌رسد.
- مسیر شمالی که از روستای نسن آغاز می‌شود و با عبور از دشت کمانکوه و گردنه چورن به قله آزاد کوه می‌رسد.
- مسیر شرقی که از روستای ناحیه آغاز می‌شود و با عبور از گردنه چورن به قله آزاد کوه ختم می‌شود.
صعود زمستانی و بهترین زمان صعود به قله آزادکوه
بهترین زمان صعود به قله آزادکوه ماه‌های خرداد، تیر و اوایل مهر است. صعود زمستانی آزادکوه به دلیل احتمال ریزش بهمن در اطراف مخروط قله و دره‌های منتهی به آن نیاز به شناخت کافی مسیر، تجهیزات مناسب و آمادگی و تجربه دارد.
دید از قله آزادکوه
این قله تقریبا در قلب منطقه البرز مرکزی است و از روی آن تمام منطقه مشخص است. وروشت و گرگ در شمال، منطقه زیبای علم‌کوه و تخت‌سلیمان در شمال غرب، دماوند در شرق و خط‌الرأس خلنو و کمانکوه و سرکچال و کلون‌بستک در جنوب خودنمایی می‌کنند.
صعود به قله کار فنی و تکنیکی ندارد، ارتفاع این کوه 4355 متر و در هنگام صعود در تابستان نیاز به استفاده از وسایل فنی نیست. جبهه شمالی این کوه دارای سوزنی‌ها و پرتگاه‌های خطرناک می‌باشد این قله دارای دو شاخک شمال غربی و شمال شرقی است که روی هر دو آثار خرابه‌های باستانی موجود است.
صعود به آزادکوه از مسیر روستای کلاک بالا
صعود به قله از روستای کلاک بالا کوتاه‌ترین مسیر و بیشترین شیب را دارا بوده و در یک برنامه فشرده یک روزه و یا دو روزه می‌توان از این مسیر به قله صعود کرد.
نشانی: جاده کرج – چالوس (کیلومتر 110)، پل زنگوله، کیلومتر 40 جاده یوش – بلده، سه راهی روستای میناک به سمت راست، روستای کلاک بالا
برای رسیدن به کلاک علیا از طریق جاده چالوس یا جاده هراز وارد جاده یوش به بلده شوید و در روستای میناک به سمت جنوب حرکت کرده و به روستای با صفای کلاک علیا در ارتفاع 2640 متر وارد شوید. ناحیه، میناک، نسن، کلاک، گردنه چرن، دشت کمانکوه، خاک سرخ، نارچو، قله یخچال، قله کمانکوه، دره وارنگه رود و … اسامی هستند که در منطقه بکرات خواهید شنید.
ارتفاع قله آزادکوه 4355 متر، نارچو 3620، یخچال 4194، کمانکوه 4234 و گردنه چرن 3820 متر است.
در مسیر صعود به قله از مسیر کلاک
میزان شیب منطقه
- از کلاک علیا تا چشمه 16% = 9 درجه
- چشمه تا گردنه چرن 26% = 14 درجه
- گردنه چرن تا قله آزادکوه 52% = 29 درجه ( خطر بهمن )
مسافت پیمایش از کلاک علیا تا قله 7150 متر است. توجه داشته باشید که در منطقه جانپناه وجود ندارد. مدت زمان صعود به قله آزادکوه از مسیر کلاک علیا متوسط دو روز می‌باشد.
صعود به آزادکوه از مسیر روستای وارنگه رود
مسیر روستای وارنگه‌رود طولانی‌ترین مسیر بوده و نیاز به یک برنامه دو روزه برای صعود می‌باشد.
نشانی: کیلومتر 80 جاده کرج – چالوس، دوراهی دیزین، کیلومتر 3 جاده دیزین، جاده وارنگه‌رود در سمت چپ (بطول 3 کیلومتر)، روستای وارنگه‌رود.
هیچ جانپناه و پناهگاهی در هیچ‌یک از مسیرها وجود ندارد و هرکس که قصد صعود دارد باید با خود چادر حمل کند. صعود به این کوه در زمستان آسان نیست زیرا خطر ریزش بهمن وجود دارد. صعود از کلاک تا گردنه چورن به 3 ساعت زمان و از گردنه تا قله به 2 ساعت زمان نیاز دارد و شیب انتهائی مسیر بسیار تند و سنگلاخی است.
آب و هوای قله آزادکوه
این قله همچون سایر قلل البرز مرکزی تابع آب و هوای این ناحیه کوهستانی می‌باشد. باد غالب روی آن از جناح غربی می‌وزد. در پائیز و زمستان فوق‌العاده سردسیر با ریزش برف سنگین همراه است که تا اواخر اردیبشهت در منطقه باقی می‌ماند.
آزاد کوه در بهار از خرداد شروع تا اواخر مرداد به طول می‌انجامد و آب در اغلب دامنه‌های مسیر صعود به وفور یافت می‌شود. منطقه جنوبی این ناحیه حفاظت شده تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست است.
اولین صعودها به آزادکوه
این قله اولین بار توسط برادران میناسیان در سال 1329 و دومین بار توسط کوهنوردان باشگاه آرارات به سرپرستی امیل مارکاریان انجام گرفت. اولین صعود زمستانی آزادکوه نیز توسط عباس حسینی، محمد خسروشاهی، بهمن شهوندی و ناصر حیدرپور از کانون کوهنوردان تهران در سال 1344 انجام گرفت.
منابع:
- مرجع اطلاعات کوهنوردی ایران
- داود محمدی‌فر. اطلس کوه‌ها و غارهای ایران. تهران: سبزان، 1391
- عباس جعفری. گیتاشناسی ایران جلد اول، کوه‌ها و کوه نامه ایران. تهران: گیتاشناسی، 1384
- علی مقیم. کوهنوردی در ایران. تهران: روزنه، 1385
- فریدون اسماعیل‌زاده. راهنمای صعود به قله‌های بلند ایران
