قله قاش مستان به بلندای آسمان‌ها در دل دنا

قله قاش مستان – بلندترین قله رشته‌کوه دنا

قله قاش مستان، که همچنین به نام بیژن ۳ شناخته می‌شود، به عنوان بلندترین قله رشته‌کوه دنا و در عین حال بلندترین قله در رشته‌کوه بزرگ زاگرس شناخته می‌شود جزو قلل سیمرغی ایران هم محسوب می شود. این رشته‌کوه دنا، نه تنها به خاطر ارتفاعات خودش بلکه به دلیل ویژگی‌های زمین‌شناسی و زیبایی‌های طبیعی‌اش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

برای اطلاعات بیشتر در مورد قلل سیمرغی مقاله آشنایی کامل با طرح سیمرغ قله های ایران را می توانید مطالعه کنید.

رشته‌کوه دنا با خط‌الرأسی به طول تقریبی ۹۰ کیلومتر، در مرز سه استان کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان و فارس قرار دارد. این رشته‌کوه دارای قله‌هایی است که هر یک زیبایی‌ها و چالش‌های خاص خود را به همراه دارند. قله قاش مستان با ارتفاعی معادل ۴۴۵۰ متر، عنوان بلندترین قله این رشته‌کوه را به دوش می‌کشد.

از ویژگی‌های منحصر به فرد دنا می‌توان به وجود ۴۹ قله بالای ۴۰۰۰ متر اشاره کرد که این رشته‌کوه را به بزرگ‌ترین مجموعه قله‌های بالای ۴۰۰۰ متر در ایران تبدیل کرده است. دنا، با قله‌هایش همچون جواهراتی در دل زاگرس می‌درخشد و به همین دلیل مورد توجه کوهنوردان و طبیعت‌گردان قرار گرفته است.

مهم است بدانیم که دنا تنها یک قله نیست؛ بلکه یک رشته‌کوه گسترده است که از شمال‌غربی به جنوب‌شرقی کشیده شده و به‌وسیله سه گردنه بیژن، مورگل غربی و پوتک به سه رشته اصلی و یک رشته فرعی تقسیم می‌شود. این تقسیم‌بندی علاوه بر زیبایی‌های طبیعی، جلوه‌ای بی‌نظیر از طبیعت را به نمایش می‌گذارد و فرصت‌های بی‌شماری برای فعالیت‌های خارج از منزل، مانند کوهنوردی، صخره‌نوردی و عکاسی طبیعی فراهم می‌آورد.

علاوه بر زیبایی‌های طبیعی، دنا دارای تنوع زیستی غنی نیز است، که شامل گونه‌های گیاهی و جانوری نادری می‌شود که در این محیط کوهستانی زندگی می‌کنند. این ویژگی‌ها به همراه چشم‌اندازهای شگفت‌انگیز، دنا را به یکی از مقاصد محبوب برای طبیعت‌دوستان و پژوهشگران تبدیل کرده است.

در نهایت، قله قاش مستان و رشته‌کوه دنا به عنوان نمادی از زیبایی و شکوه طبیعت ایران، همواره در دل ایرانیان و گردشگران خارجی جایی خاص دارد و نقطه‌ای جذاب برای کشف شگفتی‌های طبیعی به شمار می‌رود.

 رشته مرکزی دنا

رشته مرکزی دنا یکی از شناخته‌شده‌ترین و جذاب‌ترین نقاط کوهستانی در ایران به شمار می‌آید. این رشته‌کوه از گردنه بیژن با ارتفاع ۳۲۰۰ متر آغاز شده و تا گردنه مورگل غربی با ارتفاع ۴۱۰۰ متر ادامه دارد. در این ناحیه، ۱۸ قله با ارتفاع بالای ۴۰۰۰ متر وجود دارد که قله قاش مستان یا بیژن ۳ به عنوان بلندترین قله این رشته و همچنین بلندترین قله رشته‌کوه زاگرس شناخته می‌شود.

قلل دیگر این رشته از سمت گردنه بیژن به ترتیب عبارتند از: بَردآتش، سی‌چان ۱، ۲ و ۳، حوض‌دال، کرَسُمی شرقی و غربی، تنگه‌راه (حرا)، بیژن ۱ (ماش)، کپیری، بیژن ۲ (برج آسمانی)، قِزِل قله، هِرم، کیخسرو، بن‌رو، بیژن ۳ (قله قاش مستان)، قبله، مورگل، مورگل غربی (پازنک) و مورگل شمالی. این قله‌ها هرکدام ویژگی‌ها و زیبایی‌های خاصی دارند که به جذابیت این رشته‌کوه افزوده است.

از جمله قله‌های مهم و محبوب در جناح مرکزی دنا، قله مورگل با ارتفاع ۴۴۲۵ متر است. برای صعود به این قله زیبا، می‌توان از طریق محور روستای کرمی و در کنار جاده یاسوج – میمند حرکت کرد. مسیر رودخانه کره تا نومون اول، دسترسی مناسبی به این قله را فراهم می‌آورد. همچنین، از طریق تنگ زولدون و دیواره زیر قله می‌توان به قله کل گردل رسید و سپس به سمت شرق و روی خط‌الرأس اصلی حرکت کرد تا به قله مورگل رسید.

در جبهه مرکزی دنا، قله‌های دیگری از جمله سی‌چان و بردآتش قرار دارند که دسترسی به آنها از جنوب و از مبدأ سی‌سخت میسر است. این قله‌ها از دو مسیر گردنه بیژن و دره سی‌چانی قابل صعود هستند و در مدت یک روز می‌توان به آن‌ها رسید.

رشته شمال‌غربی دنا

رشته کوه شمال‌غربی دنا، که به‌طور غیررسمی به آن جناح غربی نیز می‌گویند، از دورترین و بکرترین قسمت‌های منطقه دنا محسوب می‌شود. این رشته از گردنه مورگل غربی آغاز شده و به قله کل قدویس ختم می‌شود. ارتفاعاتی که در این رشته وجود دارند، در مجموع دارای ۲۱ قله با ارتفاع بالای ۴۰۰۰ متر هستند که جذابیت این منطقه را دوچندان می‌کند.

قلل موجود در این رشته به ترتیب از گردنه پوتک به شرح زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:

1. قلل کاسه خفر:
– کل گردل
– تل گردل
– لوکوره

2. قلل کاسه پوتک:
– پوتک
– ایستگاه
– قلات بزی
– آب سپاه
– فردای قیامت

3. قلل کاسه خرسان:
– خرسان شرقی
– خرسان غربی
– کل فرهاد
– کل چال ولی

4. قلل سه قپه شمالی:
– کل شیدا
– کل بلبل
– کل قدویس

5. قلل دیگر:
– کل پازنی
– کل شور
– چات سوز

این منطقه به دلیل موقعیت دورافتاده و بی‌نظیر خود، به‌عنوان یکی از بکرترین نقاط در زنجیره کوهستان دنا شناخته می‌شود. دسترسی به این قلل تنها از طریق چند مسیر محدود امکان‌پذیر است و بسیاری از این مسیرها در فصل زمستان به دلیل برف و شرایط نامساعد، غیرقابل استفاده می‌شوند.

درخصوص صعودهای زمستانی، اطلاعات دقیقی درباره برخی از قلل بخش غربی دنا در دسترس نیست. با این حال، با توجه به شرایط الجوی و طبیعی، به احتمال زیاد قلات بزی، خرسان شرقی، خرسان غربی و چال ولی در زمستان‌ها صعود نشده‌اند. این موضوع به نوعی نشان‌دهنده چالش‌های خاصی است که کوهنوردان با آن مواجه هستند و جذابیت بیشتری به این قلل می‌بخشد.

علاقه‌مندان به کوهنوردی در این ناحیه باید آمادگی کامل برای مواجهه با شرایط سخت و خطرات احتمالی را داشته باشند، چرا که طبیعت خشن و زیبای دنا می‌تواند تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای آنها به ارمغان بیاورد.

قله‌های رشته فرعی شمال دنا

رشته فرعی شمال دنا، به عنوان یک ناحیه کمتر شناخته شده در میان کوهنوردان، دارای جذابیت‌های خاصی است. این رشته کوه عمدتاً به علت عدم شناسایی و صعود کمتر، فضای بکر و طبیعی را حفظ کرده و به کوهنوردان این امکان را می‌دهد که تجربه‌ای خاص و نادری را از طبیعت دنا به دست آورند. در این رشته، چهار قله با ارتفاع بالای 4000 متر وجود دارد که به نام اهرام لوُکوره شناخته می‌شوند.

قلل این مسیر، به ترتیب از سمت روستای خفر عبارتند از:
1. حوض‌دال شمالی: قله‌ای با مناظر زیبا و طبیعی که انتخاب مناسبی برای شروع صعود است.
2. آب اسپید: قله‌ای که به خاطر نمای دلنشینش و در برداشتن چشمه‌های آب سرد و زلال، در دل کوهنوردان محبوب است.
3. کل اُواَرزنی: این قله با ویژگی‌های خاص جغرافیایی، جلوه‌ای منحصر به فرد به منطقه می‌بخشد.
4. کَل اَسد: قله‌ای با ارتفاعات مرتفع که به گردنه پوتک منتهی می‌شود و تجربه‌ای چالش‌برانگیز برای کوهنوردان فضیلت‌محور خواهد بود.

رشته جنوب شرقی دنا

رشته جنوب شرقی دنا، که گاهی به آن جناح شرقی نیز اطلاق می‌شود، یکی از مناطق اصلی برای صعود کوهنوردان حرفه‌ای و نیمه‌حرفه‌ای به شمار می‌رود. این رشته از گردنه بیژن و قله برف کرمو با ارتفاع 4111 متر آغاز شده و تا قله پازن پیر، که مرتفع‌ترین قله این جناح است با ارتفاع 4280 متر ادامه دارد.

در مجموع، این رشته کوه دارای 9 قله بالای 4000 متر است که عبارتند از:
1. برف کِرمو
2. نمک
3. کل خرمن
4. نول شمالی
5. نول جنوبی
6. قاش سرخ
7. تاپو
8. رمُبسه
9. پازن پیر

برای صعود به پازن پیر، می‌توان از مسیرهای متنوعی استفاده کرد. یکی از این مسیرها، مسیر تنگ کبوتری در جاده یاسوج به دهستان کاکان است. همچنین می‌توان از مجرای تنگ خرسی در جناح شرقی قله به سمت بالا حرکت کرد و به قله رسید.

با این حال، مسیر اصلی و عمومی برای صعود به قله پازن پیر از مبدأ چشمه آب نهر واقع در جاده یاسوج به کاکان آغاز می‌شود. در این مسیر، ابتدا از کوه‌های چال کلاغ عبور می‌کنیم و سپس به گردنه خطیر سوخته می‌رسیم. بعد از آن، به منطقه گاودانه در پای کوه دنا خواهیم رسید، که نقطه‌ای مناسب برای استراحت و آماده‌سازی جهت ادامه صعود به قله محسوب می‌شود.

قله قاش مستان (بیژن 3): بلندترین قله دنا

قله قاش مستان، که همچنین به نام بیژن 3 شناخته می‌شود، با ارتفاع 4450 متر به عنوان بلندترین قله در رشته‌کوه دنا به شمار می‌آید. این قله به دلیل زیبایی‌های طبیعی و چالش‌هایی که در صعود به آن وجود دارد، یکی از مقاصد محبوب کوهنوردان است. در واقع، بعد از قله حوض دال، قاش مستان بیشترین آمار صعودکنندگان را به خود اختصاص داده است و سالانه تعداد زیادی از کوهنوردان حرفه‌ای و آماتور به سمت این قله می‌روند.

سابقه اولین صعود به قله قاش مستان به سال 1333 هجری شمسی برمی‌گردد. در این سال، پیشکسوت نام‌آور کوهنوردی ایران، آقای جلیل کتیبه‌ای، برای نخستین بار به قله این منطقه صعود کرد و بدین ترتیب، نام این قله به عنوان یکی از اهداف مهم و تاریخی در دنیای کوهنوردی ایران ثبت گردید.

 وجه تسمیه قله قاش مستان

نام این قله، قاش مستان، دارای معنی خاص و جذابی است. در زبان محلی لرزبان، واژه “قاش” به مکان‌های تجمع شبانه و ظهرگاهی کل و بزهای وحشی اشاره دارد. در این مناطق، بزهای نر که به پازن مشهورند، در فصل جفت‌گیری برای انتخاب جفت ماده به رقابت می‌پردازند. این مراسم با کوبیدن سم‌ها بر روی صخره‌ها و تولید صداهای خاص توسط بزها همراه است.

این رفتارها به گونه‌ای است که به نظر می‌رسد بزهای نر در حال مستی و مدهوشی برای یافتن جفت خود هستند. این غریزه طبیعی و رقابت جفت‌یابی در کنار تجمع بزها، منجر به شکل‌گیری نام “قاش مستان” برای این قله شده است؛ بدین معنی که “قاش” به مکان تجمع و “مستان” به حالت مست و مدهوشی بزهای نر مرتبط می‌شود.

ویژگی‌های طبیعی و اکولوژیکی

قله قاش مستان نه تنها به خاطر ارتفاع بلندی که دارد، بلکه به دلیل تنوع زیستی و چشم‌اندازهای زیبای طبیعی‌اش نیز شناخته می‌شود. این منطقه دارای پوشش گیاهی غنی است که شامل انواع گیاهان دارویی و گل‌های وحشی می‌باشد. همچنین، جانوران مختلفی مانند بزهای وحشی، قوچ و میش در این مناطق زندگی می‌کنند.

تعطیلات و فصل‌های مختلف سال، منظره این قله را دگرگون می‌کند. در بهار و تابستان، قله و دشت‌های اطراف آن با گل‌های رنگارنگ پوشیده می‌شوند، در حالی که در فصل‌های پاییز و زمستان، این منطقه به خاطر برف و یخ‌زدگی، زیبایی خاصی به خود می‌گیرد.

 راهنمای جامع صعود به قله قاش مستان (بیژن ۳)

قله قاش مستان، به عنوان بلندترین قله زاگرس، مقصدی پرطرفدار برای کوهنوردان و طبیعت‌گردان است. این قله زیبا با ارتفاع ۴۴۲۱ متر در منطقه دنا واقع شده و چشم‌اندازهای شگفت‌انگیزی را به نمایش می‌گذارد.

مسیر دسترسی:

رایج‌ترین و ساده‌ترین مسیر صعود به قله قاش مستان از روستای خفر پادنا آغاز می‌شود. برای رسیدن به جانپناه قاش مستان، دو مسیر اصلی وجود دارد:
1. مسیر سمت چپ (کوه‌دژ): این مسیر کوتاه‌تر و ساده‌تر بوده و برای تازه‌کارها گزینه مناسبی است.
2. مسیر سمت راست (مسیر آبشار): این مسیر طولانی‌تر است اما مناظر باصفا و طبیعی بیشتری را ارائه می‌دهد.

از روستای خفر، راهی در دل باغ‌های سیب، آلو، گردو و سپیدار می‌شوید و مسیر دره آبشار را در پیش می‌گیرید. پس از حدود ۵ ساعت کوهپیمایی و عبور از بالای آبشار بزرگ خفر، به جانپناه قاش مستان در ارتفاع ۳۰۰۰ متری خواهید رسید. آب برفچال قاش مستان از کنار جانپناه جریان دارد، بنابراین مشکلی برای تأمین آب نخواهید داشت.

جای‌ استراحت:

توجه داشته باشید که ظرفیت جانپناه قاش مستان محدود است. معمولاً کوهنوردان ترجیح می‌دهند که چادرها را در کنار جانپناه برپا کنند تا از تجربه شبی پرستاره در جبهه شمالی خط‌الرا‌س مرکزی دنا بهره‌مند شوند.

با توجه به فقدان جانپناه در مسیر، حتماً باید با راهنما یا با اطلاعات کافی نسبت به ماموریت در این منطقه اقدام کنید. از کنار تنگ آبشار خفر نیز مسیری وجود دارد که از بین باغ‌ها به جانپناه می‌رسد، این مسیر اگرچه کمی دورتر است، اما باصفا و پرآب‌تر است.

صعود به قله:

صبح روز بعد، مسیر قله را در پیش بگیرید. با پیمودن حدود ۶ ساعت، یخچال بزرگ و پربرف قاش مستان را پشت سر می‌گذارید. در این قسمت از مسیر، استفاده از کرامپون یا یخ‌شکن برای ایمنی بیشتر توصیه می‌شود.

پس از عبور از یخچال، به زیر قله می‌رسید؛ مسیر آخر که حدود یک ساعت به طول می‌انجامد، شیب‌دار و ریزالی است. با توجه به ارتفاع بالای ۴۰۰۰ متر، ممکن است کمی خسته‌کننده باشد، اما مناظر دیدنی مانند قله زیبای مورگل و آبشارهای یخ‌زده در میان صخره‌های خشن، خستگی را از تن به در می‌برد.

در نزدیکی خط‌الرأس، وزش باد شدت می‌یابد و در نهایت، با قدم‌های آخر به قله قاش مستان می‌رسید. از قله می‌توانید چنین مناظری را مشاهده کنید: خط‌الرأس دنا از شرقی‌ترین قله “پازن پیر” تا غربی‌ترین قله “کل قدویس” و سایر قلل مجاور مانند کل خرمن، نول‌ها، برف کرمو و کاسه خفر.

نکات مهم در بازگشت:

اگر موفق به صعود به قله شدید، قبل از ساعت ۱۴:۳۰ دقیقه آماده بازگشت به سمت جانپناه شوید. در صورتی که تا قبل از ساعت ۱۴ موفق به صعود نشدید، بهتر است ریسک نکرده و قید صعود را بزنید. مسیر بازگشت از یخچال را در پیش بگیرید و سعی کنید قبل از غروب آفتاب خود را به جانپناه برسانید.

شب را در جانپناه استراحت کنید و صبح روز بعد مسیر بازگشت را از پاکوب در پیش بگیرید. مسیر آبشار برای بازگشت توصیه نمی‌شود و بهتر است از مسیر باغ‌ها و جویبارها عبور کنید. در انتها، می‌توانید ناهار را در سفره‌خانه سنتی روستای خفر میل کنید و بدین ترتیب به صعود خود خاتمه دهید.

مسیرهای دیگر:

راه دیگری برای صعود به قله قاش مستان وجود دارد که از دنباله صعود رشته و قله بن‌رو آغاز می‌شود. می‌توانید از طریق گردنه بن‌رو با صرف ۳۰ دقیقه زمان به گردنه مورگل رسیده و از آنجا به قله قاش مستان دست یابید.

همچنین، یک مسیر فنی و کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد که از گردنه بن‌رو درست زیر قله قاش مستان عبور می‌کند. در این مسیر، حدود ۱۵ متر در انتهای صخره‌ها نیاز به حمایت با طناب دارد، اما در نهایت، طی ۳۰ دقیقه به قله خواهید رسید.

 نکات مهم برای صعود به قله قاش مستان (بیژن 3)

قله قاش مستان، با ارتفاعی بلند و مناظری خیره‌کننده، یکی از مقاصد محبوب بین کوهنوردان و طبیعت‌گردان به شمار می‌رود. برای افرادی که قصد صعود به این قله را دارند، آشنایی با جزئیات و برنامه‌ریزی مناسب می‌تواند تجربه‌ای لذت‌بخش و ایمن را به همراه داشته باشد. در این راستا، توجه به نکات مهم زیر حائز اهمیت است:

 1. مهمان‌نوازی مردم محلی

مردم روستای خفر، که در نزدیکی این قله واقع شده‌اند، به خاطر مهمان‌نوازی و گرم‌چشمی ‌شان شهرت دارند. این روستا نه تنها محلی با طبیعت زیباست، بلکه امکان اقامت و استفاده از امکانات محلی نیز فراهم است. اگر قصد دارید چند روزی را در این منطقه بگذرانید، می‌توانید روی استقبال گرم این مردم حساب کنید.

2. امکانات اقامتی در سفره‌خانه سنتی کیخسرو

در سفره‌خانه سنتی کیخسرو، امکانات خوبی برای کوهنوردان و مسافران فراهم شده است. این سفره‌خانه دارای پارکینگ و اتاق‌هایی برای اسکان می‌باشد که این گزینه برای افرادی که نیاز به توقف و استراحت دارند، بسیار مناسب است. برای کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو، می‌توانید با آقای عمادی تماس بگیرید: 09136270507 یا 03153574405.

3. خانه کوهنوردان برج آسمان

یکی از دیگر مکان‌های مهم برای اقامت کوهنوردان، خانه کوهنوردان برج آسمان در روستای خفر است. این مکان با هدف فراهم کردن فضای راحت و مناسب برای استراحت کوهنوردان تأسیس شده و می‌توانند از خدمات آن بهره‌مند شوند. شماره تماس این خانه کوهنوردان: 03223672148.

 4. برنامه‌ریزی برای صعود یک روزه

اگر شما زمان محدودی دارید و می‌خواهید صعود به قله را در یک روز انجام دهید، این امر امکان‌پذیر است. می‌توانید با کوله‌پشتی سبک، صبح زود از روستا حرکت کنید و بعد از فتح قله، در طول روز به روستا بازگردید. این برنامه به دلیل شدت بار بالا و زمان بر بودن، نیاز به آمادگی بدنی و تجربه کافی دارد. بنابراین، برای افرادی که به کوهنوردی حرفه‌ای علاقه‌مند هستند یا قبلاً تجربه صعود به قله‌های مشابه را داشته‌اند، این گزینه مناسب خواهد بود.

5. نکات ایمنی و ضروری

– آمادگی جسمانی: قبل از صعود، مطمئن شوید که بدن شما برای این سفر آماده است. تمرینات لازم را از چند هفته قبل انجام دهید تا از بروز خطرات جلوگیری کنید.
– تجهیزات مناسب: تجهیزات کوهنوردی، از جمله کفش‌های مناسب، لباس‌های گرم و ضدآب و دیگر وسایل ضروری را فراموش نکنید.
– گروه‌های همراه: سعی کنید با گروهی از دوستان یا کوهنوردان با تجربه به صعود بروید تا از حمایت و مشاوره یکدیگر بهره‌مند شوید.
– مراقبت از محیط زیست: در طول سفر، به حفظ طبیعت و رعایت مسائل زیست‌محیطی توجه داشته باشید و زباله‌های خود را به درستی مدیریت کنید.

6. داشتن تجهیزات مناسب

داشتن کرامپون و یخ‌شکن و کفش کوهنوردی مناسب برای صعود به قله در فصل بهار ضروری است.

 غارها، چشمه‌ها و رودخانه‌های رشته‌کوه دنا

رشته‌کوه دنا با زیبایی‌های طبیعی و بکر خود به یکی از مقاصد محبوب گردشگران تبدیل شده است. این قله نه تنها دارای مناظر خیره‌کننده است بلکه با غارها و چشمه‌های متعدد هم شناخته می‌شود.

در میان غارهایی که در این منطقه قرار دارند، غار دنگزلو، غار نول و غار یخ هستند. هر یک از این غارها ویژگی‌های منحصر به فردی دارند و محل سکونت بسیاری از جانداران و همچنین نقطه‌ای برای تحقیق و بررسی‌های زمین‌شناسی به شمار می‌روند.

چشمه‌های فراوانی نیز در این منطقه وجود دارد که از آن جمله می‌توان به چشمه میشی، چشمه شرنیک و چشمه اسپید اشاره کرد. این چشمه‌ها نه تنها منبع آب شرب برای ساکنان محلی و حیات وحش منطقه‌ هستند بلکه به حفظ زیستگاه‌های محلی کمک می‌کنند و جلوه‌های زیبایی به طبیعت دنا می‌بخشند.

از بین رودخانه‌هایی که از این قله و دشت‌های اطراف آن سرچشمه می‌گیرند می‌توان به رودخانه‌های ریگان، ماربر، میریان، کوه گل، سریس، تیزاب و دزکرد اشاره کرد. این رودخانه‌ها به عنوان شاهرگ‌های حیات طبیعی در این منطقه به شمار می‌روند و نقش مهمی در تامین آب مناطق پایین‌دستی و کشاورزی دارند.

حیات وحش رشته‌کوه دنا

حیات وحش رشته‌کوه دنا به طور خاصی غنی و متنوع است. گذشته این منطقه به عنوان یک زیستگاه طبیعی، پر از وحوش و گونه‌های مختلف جانوری بوده و هنوز هم این تنوع در همه‌جای دنا به وضوح قابل مشاهده است.

از جمله جانداران منحصر به فرد این منطقه می‌توان به خرس‌های قهوه‌ای بزرگ، کبک دری، عقاب، کرکس، هما، پلنگ، گرگ، گربه وحشی (به‌ویژه گونه سیاه‌گوش) و دیگر جانداران اشاره کرد. همچنین، سمور، راسو، سنجاب ایرانی، شاهین، بحری، كبک و سنگ‌چشم، از دیگر گونه‌های حیات وحش دنا هستند.

در این منطقه همچنین، با تلاش‌های حفاظت از حیات وحش، جمعیت کل، قوچ و میش نیز در حال افزایش است که نشان‌دهنده موفقیت برنامه‌های حفاظت از گونه‌های در حال انقراض و مهم این منطقه است. رشته‌کوه دنا به عنوان یک پناهگاه طبیعی برای این جانداران به شمار می‌آید و از آنجا که این منطقه تحت حفاظت قرار دارد، شرایط مناسبی برای زندگی و زاد و ولد انواع جانوران فراهم شده است.

 پوشش گیاهی دنا

قله دنا یکی از زیباترین و مهم‌ترین مرتفعات ایران به شمار می‌آید و دارای پوشش گیاهی متنوعی است. این منطقه به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، شاهد وجود گیاهانی از جمله بلوط، ارزن، بادام وحشی، گلابی وحشی، و بید می‌باشد. همچنین، پوشش علفی و بوته‌ای این ناحیه شامل گیاهانی نظیر گون، علف پشمکی، جو وحشی، پیاز کوهی و ریحان کوهی است. این تنوع گیاهی نه تنها به غنای اکوسیستم منطقه کمک می‌کند بلکه می‌تواند به عنوان یک منبع غذایی برای حیات وحش نیز عمل کند.

ویژگی‌های جغرافیایی

شهرستان دنا در ۳۵ کیلومتری شمال غربی یاسوج، مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد، واقع شده است. این شهرستان در ارتفاع حدود ۲۲۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد و شامل ۶۳ روستا است که ۵۱ از آن‌ها در قسمت جنوبی و ۱۲ روستا در قسمت شمالی این شهرستان قرار دارند. خط‌الرأس این منطقه حدود ۸۰ کیلومتر طول دارد و قله‌ای با ارتفاع بیش از ۴۰۰۰ متر از سطح دریا بر آن غالب است.

تفاوت ارتفاع از پایین‌ترین نقاط کوه‌پایه تا قله‌ها گاهی تا ۳۰۰۰ متر می‌رسد و این خود نشان‌دهنده عظمت و شکوه این رشته‌کوه‌ها است. جبهه جنوبی دنا، با ديواره‌ای سرسخت و کوه‌پایه‌هایی که پوشیده از جنگل‌های انبوه بلوط هستند، به ویژه در سمت شرقی و شمال شرقی استان کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد. برعکس، جبهه شمالی منطقه خشک و نیمه‌خشک است که نواحی جنوبی استان اصفهان و شمال غربی استان فارس را شامل می‌شود.

برای سهولت در پژوهش و شناسایی منطقه دنا، محققان مؤسسه‌های مختلف، از جمله کانون پژوهش و شناسایی زاگرس (کانون سبز فارس)، این منطقه را بر اساس وضعیت توپوگرافی و دسترسی به قلل مختلف به چهار قسمت تقسیم کرده‌اند که از جبهه شمال غربی آغاز می‌شود.

مرکز شهرستان دنا: سی‌سخت

شهر سی‌سخت، که در دامنه‌های دنا واقع است و به عنوان مرکز شهرستان دنا شناخته می‌شود، در فاصله ۳۵ کیلومتری از یاسوج قرار دارد. این شهر به عنوان نگینی سبز میان کوه‌های سربه‌فلک کشیده، با آب و هوای معتدل و مطبوع کوهستانی خود معروف است. در این منطقه چشمه‌ها، آبشارها، و باغ‌های انگور، گردو و سیب وجود دارد که بر جذابیت آن می‌افزاید.

تاثیرات انسانی و محیط زیست

در سال‌های اخیر، با افزایش جمعیت، استفاده غیرمجاز از سلاح‌ها، توسعه راه‌ها، و شکار بی‌رویه، جمعیت وحوش در این ناحیه به شدت کاهش یافته است؛ موضوعی که باید مورد توجه قرار گیرد. کوه‌های بلند و باوقار دنا به دلیل زیبایی‌های طبیعی و ارزش‌های زیست‌محیطی خود، نقش مهمی در فرهنگ و زندگی مردم استان کهگیلویه و بویراحمد و حتی کشور دارند.

 جاذبه‌های طبیعی و اقتصادی

منطقه حفاظت‌شده دنا به عنوان یکی از غنی‌ترین منابع گیاهان دارویی و غیرداروئی ایران شناخته می‌شود. علاوه بر این، محصولات کشاورزی محلی مانند انگور، سیب و گردو، و همچنین عسل به عنوان سوغاتی‌های اصلی شهرستان محسوب می‌شوند. این جاذبه‌ها نه تنها به غنای زیستی این منطقه افزوده‌اند، بلکه می‌توانند به عنوان منابع درآمدزایی برای ساکنین محلی نیز عمل کنند.

در نهایت، قله دنا و شهرستان دنا به عنوان یک مقصد گردشگری طبیعی با جاذبه‌های متنوع، اهمیت ویژه‌ای برای کشور و مردم این منطقه دارند. حفظ این اکوسیستم و ترویج گردشگری پایدار می‌تواند به حفاظت از این نعمت‌های طبیعی کمک کند.

شهر باستانی دینار

شهر باستانی دینار، یکی از آثار ارزشمند و تاریخی بر جای مانده از دوره ساسانیان، در شهرستان بویراحمد قرار دارد. این شهر باستانی که روزگاری رونق خاصی داشته، اکنون به شکل ویرانه‌ای درآمده و دلایل متعددی از جمله زلزله‌ها و عوامل طبیعی باعث تخریب آن شده است. موقعیت جغرافیایی این آثار در زیر دیواره‌های زیبای جنوب غربی بویراحمد سفلی، گویای آن است که این منطقه نه تنها از نظر تاریخی بلکه از منظر طبیعی نیز دارای ارزش‌های خاصی است.

متأسفانه، با گذشت زمان و تغییرات زیست‌محیطی، شهر دینار به ویرانه‌ای تبدیل شده و ساکنان روستاهای اطراف آن، به ناچار از سنگ‌ها و ساروج‌های این بناها برای ساخت و سازهای جدید استفاده می‌کنند. این امر نه تنها به تخریب بیشتر این آثار تاریخی دامن می‌زند، بلکه سبب از بین رفتن یادگارهای فرهنگی و تاریخی ارزشمندی می‌شود که می‌توانستند بخشی از هویت منطقه را شکل دهند.

از نظر تنوع زیستی، شهرستان بویراحمد در نوع خود در کشور و حتی در سطح جهانی بی‌نظیر است. در این منطقه، حدود 90 تیره از 150 تیره گیاهی شناخته شده در کشور و 360 تیره گیاهی در سطح جهانی شناسایی شده است. این نشان‌دهنده غنای طبیعی و زیست‌محیطی شهرستان است. به ویژه کوه دنا که به عنوان یکی از نمادهای این منطقه، حدود 60 درصد تیره‌های گیاهی کشور و 25 درصد نوع گل تیره‌های گیاهی جهان را در خود جای داده است. این تنوع بی‌نظیر نه تنها به‌راحتی قابل مشاهده است، بلکه نمایانگر اکوسیستم‌های پیچیده و غنی این منطقه است که نیازمند حفاظت و توجه ویژه می‌باشد.